عوامل موثر بر شکلگیری فرایند نوآوری در سازمان شامل:
الف)عوامل درونی سازمانها
ب)عوامل بیرونی سازمانها
عوامل درونی را “موتور نوآوری” نام نهادهاند که سیستم پیچیده عوامل داخلی شامل توانایی و قابلیت یادگیری سازمانها برای توسعه و خلق محصولات و فرایندهای جدید است. عوامل خارجی نیز تواناییهایی است که قدرت رقابت و عرضه متناسب با نیاز مشتریان و ذینفعان را گسترش میدهد (علیرضایی و تولایی، 1387). بنابراین میتوان نتیجه گرفت که نوآوری به عنوان یک اصل مهم راهبردی در سازمان مانند بسیاری از موارد دیگر برای به وجود آمدن، نیاز به یک سری عوامل درونی و بیرونی دارد و بدون وجود چنین عواملی، نوآوری در سازمانها محقق نخواهد شد.
2-1-1-3- تاریخچه نوآوری
در طول 30 سال گذشته، نوآوری مورد توجه محققان قرار گرفته است (گاتینون؛ تاشمن، اسمیت و آندرسن، 2002). مفهوم نوآوری توجه تعداد زیادی از پژوهشگران را به خود جلب کرده است. این مفهوم برای اولین بار توسط شومپیتردر سال 1934 در نظر گرفته شد که آن را با توصیف نوآوری به رسمیت شناخت و به عنوان فرایند ایجاد نام تجاری جدید محصولات، خدمات، فرایندها و تاثیر آن بر توسعه اقتصادی بیان نمود. از آن به بعد دانشمندان مختلفی به تشریح متفاوتی از این مفهوم برای بقای طولانیمدت سازمانها پرداختند و نوآوری را به عنوان عامل بسیار مهمی در سازمانها در نظر گرفتند (رجایی پور؛ چوپانی، زارع خلیلی، غلام زاده، کاظم پور، 1391). شوچینی اولین کسی است که نوآوری را در قالب مفهوم علمی مطرح کرد (احمدی،احد و نصیری، 1386). گرانت (2000) اعتقاد دارد که نوآوری میتواند به عنوان یک رفتار پیشرونده شناخته شود و ادعا میکند که تفاوتهای فردی و عوامل زمینهای بر رفتارهای پیشرونده موثرند. نوآوری یک فرایند است که در این فرایند ابتدا فرد اجازه میدهد تصورش به آسمانها صعود کند، سپس آن را به زمین میآورد و مهندسی میکند (مهندسی ایده) تا تبدیل به ایده شود، سپس ایدهها را از از طریق مدیریت ایده به ایدههای عملی، مفید و مناسب تبدیل میکند. (خلاقیت) به دنبال آن ایدهها را به کالا، خدمات و فرایند تبدیل میکند و نهایتا” با تجاری کردن محصولات، خدمات و فرایندهای جدید یا توسعه یافته در بازار، فرایند نوآوری خاتمه مییابد. به عبارتی خلاقیت لازمه نوآوری است اما باید توجه داشت که از خلاقیت تا نوآوری غالبا” راهی طولانی در پیش است که معمولا این راه را افراد کارآفرین تسهیل میکنند (احمدی و همکاران، 1386). ادبیات گذشته نوآوری شکلهایی از دو رویکرد مهم هدف محور که تمرکز بر روی نوآوری به خودی خود، و موضوع محور که تمرکز بر روی موضوعاتی مانند کشور، صنعت، سازمانها و گروهها که ابداع و اجرای نوآوری داشته است، میباشد. از آن به بعد دانشمندان مختلفی به تشریح متفاوتی از این مفهوم برای بقای طولانی مدت سازمانها پرداختهاند و نوآوری را به عنوان عامل بسیار مهمی در سازمانها در نظر گرفتهاند (رجایی پور و همکاران ، 1391). بنابراین میتوان گفت که موضوع و فرایند نوآوری به عنوان یک مقوله با اهمیت از گذشتههای دور تا زمان حال مورد توجه بوده است و توسط پژوهشگران مختلف مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است.
2-1-1-4- انواع نوآوری
متناسب با کاربردها و سطوح مورد بررسی، نوآوری به انواع مختلف نیز تفکیک شده است. معمولا محققان بر این باورند که مفهوم فرایند نوآوری را درک کردهاند، اما حقیقتا بسیاری از تحقیقات انجام گرفته در حوزههای مختلف مرتبط با نوآوری، تعاریف طبقهبندی متفاوتی از نوآوری را ارائه دادهاند. فرایند نوآوری به صورت نوآوری رادیکالی یا افزایشی، نوآوریهای تقلیدی یا کاملا جدید، بهبودی یا انقلابی، تکنولوژیک یا سازمانی و بسیار انواع دیگر تعریف شده است. بطور کلی دو فاکتور مهم در تعیین نوع نوآوری وجود دارد (احمدی و همکاران، 1386):
1-درجه جدید بودن نوآوری؛
2-جدید بودن در محصول، خدمت، فرایند و یا غیر از این موارد
براساس فاکتر اول یعنی جدید بودن، نوآوریها به طبقات متفاوتی دستهبندی شدهاند که مهمترین طبقهبندی جدید بودن نوآوری را به دو دسته نوآوریهای افزایشی و رادیکالی تقسیم میکند. منظور از نوآوری رادیکالی، تغییرات جدید در محصول، فرایند و یا ساختارهای سازمانی است. معمولا هر تغییری که توسط آن دانش جدیدی خلق شده و یا از دانشهای موجود در تکنولوژیهای جدید بهره گرفته شود، جز نوآوریهای رادیکالی است و نوآوری افزایشی معمولا به عنوان تغییرات اساسی در کالا یا ساختارهای موجود تعریف شده است. در واقع این مفهوم با بهبود مستمر نیز ارتباط تنگاتنگی دارد. به عبارتی تغییرات در وضعیت موجود که منجر به کاربرد جدیدی شود را نوآوری افزایشی میگویند.
در تقسیم بندی دیگر محققان نوآوری را به دو دسته نوآوریهای مرزشکن و تدریجی تقسیم کردهاند. نوآوریهای مرزشکن در کارکردهای موجود در سازمان تغییرات اساسی ایجاد میکنند؛ در حالیکه نوآوریهای تدریجی در محصولات یا فرایندها موجود در سازمان تغییرات حاشیهای به وجود میآورند و توانمندیهای موجود شرکتها را تقویت میکنند (کریشتان و بری ارلی، 2001).
اما به طور کلی می توان نوآوری ها را به چهار دسته تقسیم کرد:
1-نوآوری های توسعه ای : ارائه خدمات موجود به کاربران موجود با اعمال اندکی تغییر و بهبود در آنها
2-نوآوری های گسترشی : ارائه خدمات موجود به کاربران جدید
3-نوآوری های تحولی : ارائه خدمات جدید به کاربران موجود
4-نوآوری های کامل : ارائه خدمات جدید به کاربران جدید
نوآوری های تحولی و کامل، شانس کمتری برای پذیرش دارند و در صورت عدم بستر سازی، در اکثر موارد توسط مدارس رد می شوند. نوآوری های توسعه ای و گسترشی، بیشترین شانس پذیرش را دارند و چون نیازی کمتر به بستر سازی و زیر ساخت سازی دارند به سهولت در مدارس کشورهای در حال توسعه قابل اجرا هستند (حسینی خواه،1387).
جدول 2-1: سیر تحول مطالعات درباره انواع نوآوری سازمانی (رضوانی و گرایلی نژاد، 1390)
نام محقق | سال | انواع نوآوری (دانشگاهی) |
کانک یین، زاسکویچ | 1998 | محصول، فرایند، اداری |
ماواندو، چیمهانزی، استوارت | 2005 | محصول، فرایند، اداری |
ورواردنا، اکاس، جولیان | 2006 | محصول، فرایند، مدیریتی، بازار |
اک، بروک، میرز | 2007 | محصول، فرایند، خدمات |
جیمنز، سانزواله، اسپیلاردو | 2008 | محصول، فرایند، اداری |
لیانو، چن فی، تانگ لیو | 2008 | اداری (برنامهریزی، سازماندهی، کارکنان، رهبری، مدیریت و خدمات)، فنی (محصول، تولید و تسهیلات) |
الگره، چیوا | 2008 | محصول |
آلنن، بلامسیت، پلامالاتین | 2008 | بازار، فرایند، رفتار، راهبردی، محصول |
واریس، لیتنن | 2010 | محصول، فرایند، بازار و نوآوری سازمانی |
اوان گلیسنا، وزانی | 2010 | محصول، فرایند |
لیانو، چوان وو | 2010 | رفتار، محصول، فرایند، بازار، راهبردی |
جیمنز، سانزواله | 2010 | محصول، فرایند، اداری |
اسکارلاواج، سانک، لی | 2010 | محصول، فرایند، خدمات |
هیلمی، رامایا، مصطفی، یانوجیک | 2010 | محصول، فرایند |
بی لی، زان هو، یوشه سی | 2010 | اکتشافی، استعماری |
آن هو | 2011 | فناوری، بازار، اداری |
قلیپور، جندقی، میرزائی، اریانان | 2011 | محصول، فرایند، رفتار، راهبردی |
ژوهانسن، السن | 2011 | معماری، بنیادین، افزایشی، پیمانی |
-Gatignon, Tushman, Smith & Anderson
– Show chiti
-Krishnan & Brierly
[4]-Developmental Innovation
[5]-Expansionary Innovation
[6]- Evolutionary Innovation
[7]-Total Innovation
]]>

آخرین دیدگاهها