عوامل موثر بر شکل­گیری فرایند نوآوری در سازمان شامل:

الف)عوامل درونی سازمان­ها

ب)عوامل بیرونی سازمان­ها

عوامل درونی را “موتور نوآوری” نام نهاده­اند که سیستم پیچیده عوامل داخلی شامل توانایی و قابلیت یادگیری سازمان­ها برای توسعه و خلق محصولات و فرایندهای جدید است. عوامل خارجی نیز توانایی­هایی است که قدرت رقابت و عرضه متناسب با نیاز مشتریان و ذینفعان را گسترش می­دهد (علیرضایی و تولایی، 1387). بنابراین می­توان نتیجه گرفت که نوآوری به عنوان یک اصل مهم راهبردی در سازمان  مانند بسیاری از موارد دیگر برای به وجود آمدن،  نیاز به یک سری عوامل درونی و بیرونی دارد و بدون وجود چنین عواملی،  نوآوری در سازمان­ها محقق نخواهد شد.

 

2-1-1-3- تاریخچه نوآوری

در طول 30 سال گذشته، نوآوری مورد توجه محققان قرار گرفته است (گاتینون؛ تاشمن، اسمیت و آندرسن، 2002). مفهوم نوآوری توجه تعداد زیادی از پژوهشگران را به خود جلب کرده است. این مفهوم برای اولین بار توسط شومپیتردر سال 1934 در نظر گرفته شد که آن را با توصیف نوآوری به رسمیت شناخت و به عنوان فرایند ایجاد نام تجاری جدید محصولات، خدمات، فرایندها و تاثیر آن بر توسعه اقتصادی بیان نمود. از آن به بعد دانشمندان مختلفی به تشریح متفاوتی از این مفهوم برای بقای طولانی­مدت سازمان­ها پرداختند و نوآوری را به عنوان عامل بسیار مهمی در سازمان­ها در نظر گرفتند (رجایی پور؛ چوپانی، زارع خلیلی، غلام ز­اده، کاظم پور، 1391). شوچینی اولین کسی است که نوآوری را در قالب مفهوم علمی مطرح کرد (احمدی،احد و نصیری، 1386).  گرانت (2000) اعتقاد دارد که نوآوری می­تواند به عنوان یک رفتار پیشرونده شناخته شود و ادعا می­کند که تفاوت­های فردی و عوامل زمینه­ای بر رفتارهای پیشرونده موثرند. نوآوری یک فرایند است که در این فرایند ابتدا فرد اجازه می­دهد تصورش  به آسمان­ها صعود کند، سپس آن را به زمین می­آورد و مهندسی می­کند (مهندسی ایده) تا تبدیل به ایده شود، سپس ایده­ها را از از طریق مدیریت ایده به ایده­های عملی، مفید و مناسب تبدیل می­کند. (خلاقیت) به دنبال آن ایده­ها را به کالا، خدمات و فرایند تبدیل می­کند و نهایتا” با تجاری کردن محصولات، خدمات و فرایندهای جدید یا توسعه یافته در بازار، فرایند نوآوری خاتمه می­یابد. به عبارتی خلاقیت لازمه نوآوری است اما باید توجه داشت که از خلاقیت تا نوآوری غالبا” راهی طولانی در پیش است که معمولا این راه را افراد کارآفرین تسهیل می­کنند (احمدی و همکاران، 1386). ادبیات گذشته نوآوری شکل­هایی از دو رویکرد مهم هدف محور که تمرکز بر روی نوآوری به خودی خود، و موضوع محور که تمرکز بر روی موضوعاتی مانند کشور، صنعت، سازمان­ها و گروه­ها که ابداع و اجرای نوآوری داشته است، می­باشد. از آن به بعد دانشمندان مختلفی به تشریح متفاوتی از این مفهوم برای بقای طولانی مدت سازمان­ها پرداخته­اند و نوآوری را به عنوان عامل بسیار مهمی در سازمان­ها در نظر گرفته­اند (رجایی پور و همکاران ، 1391). بنابراین می­توان گفت که  موضوع و فرایند نوآوری به عنوان یک مقوله با اهمیت از گذشته­های دور تا زمان حال مورد توجه بوده است و توسط پژوهشگران مختلف مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است.

 

2-1-1-4- انواع نوآوری

متناسب با کاربردها و سطوح مورد بررسی، نوآوری به انواع مختلف نیز تفکیک شده است. معمولا محققان بر این باورند که مفهوم فرایند نوآوری را درک کرده­اند، اما حقیقتا بسیاری از تحقیقات انجام گرفته در حوزه­های مختلف مرتبط با نوآوری، تعاریف طبقه­بندی متفاوتی از نوآوری را ارائه داده­اند. فرایند نوآوری به صورت نوآوری رادیکالی یا افزایشی، نوآوری­های تقلیدی یا کاملا جدید، بهبودی یا انقلابی، تکنولوژیک یا سازمانی و بسیار انواع دیگر تعریف شده است. بطور کلی دو فاکتور مهم در تعیین نوع نوآوری وجود دارد (احمدی و همکاران، 1386):

1-درجه جدید بودن نوآوری؛

2-جدید بودن در محصول، خدمت، فرایند و یا غیر از این موارد

براساس فاکتر اول یعنی جدید بودن، نوآوریها به طبقات متفاوتی دسته­بندی شده­اند که مهم­ترین طبقه­بندی جدید بودن نوآوری را به دو دسته نوآوریهای افزایشی و رادیکالی تقسیم می­کند. منظور از نوآوری رادیکالی، تغییرات جدید در محصول، فرایند و یا ساختارهای سازمانی است. معمولا هر تغییری که توسط آن دانش جدیدی خلق شده و یا از دانش­های موجود در تکنولوژی­های جدید بهره گرفته شود، جز نوآوریهای رادیکالی است و نوآوری افزایشی معمولا به عنوان تغییرات اساسی در کالا یا ساختارهای موجود تعریف شده است. در واقع این مفهوم با بهبود مستمر نیز ارتباط تنگاتنگی دارد. به عبارتی تغییرات در وضعیت موجود که منجر به کاربرد جدیدی شود را نوآوری افزایشی می­گویند.

در تقسیم بندی دیگر محققان نوآوری را به دو دسته نوآوری­های مرزشکن و تدریجی تقسیم کرده­اند. نوآوری­های مرزشکن در کارکردهای موجود در سازمان تغییرات اساسی ایجاد می­کنند؛ در حالی­که نوآوری­های تدریجی در محصولات یا فرایندها موجود در سازمان تغییرات حاشیه­ای به وجود می­آورند و توانمندی­های موجود شرکت­ها را تقویت می­کنند (کریشتان و بری ارلی، 2001).

اما به طور کلی می توان نوآوری ها را به چهار دسته تقسیم کرد:

1-نوآوری های توسعه ای : ارائه خدمات موجود به کاربران موجود با اعمال اندکی تغییر و بهبود در آنها

2-نوآوری های گسترشی : ارائه خدمات موجود به کاربران جدید

3-نوآوری های تحولی : ارائه خدمات جدید به کاربران موجود

4-نوآوری های کامل : ارائه خدمات جدید به کاربران جدید

نوآوری های تحولی و کامل، شانس کمتری برای پذیرش دارند و در صورت عدم بستر سازی، در اکثر موارد توسط مدارس رد می شوند. نوآوری های توسعه ای و گسترشی، بیشترین شانس پذیرش را دارند و چون نیازی کمتر به بستر سازی و زیر ساخت سازی دارند به سهولت در مدارس کشورهای در حال توسعه قابل اجرا هستند (حسینی خواه،1387).

 

جدول 2-1: سیر تحول مطالعات درباره انواع نوآوری سازمانی (رضوانی و گرایلی نژاد، 1390)

نام محقق	سال	انواع نوآوری (دانشگاهی)
کانک یین، زاسکویچ	1998	محصول، فرایند، اداری
ماواندو، چیمهانزی، استوارت	2005	محصول، فرایند، اداری
ورواردنا، اکاس، جولیان	2006	محصول، فرایند، مدیریتی، بازار
اک، بروک، میرز	2007	محصول، فرایند، خدمات
جیمنز، سانزواله، اسپیلاردو	2008	محصول، فرایند، اداری
لیانو، چن فی، تانگ لیو	2008	اداری (برنامه­ریزی، سازماندهی، کارکنان، رهبری، مدیریت و خدمات)، فنی (محصول، تولید و تسهیلات)
الگره، چیوا	2008	محصول
آلنن، بلامسیت، پلامالاتین	2008	بازار، فرایند، رفتار، راهبردی، محصول
واریس، لیتنن	2010	محصول، فرایند، بازار و نوآوری سازمانی
اوان گلیسنا، وزانی	2010	محصول، فرایند
لیانو، چوان وو	2010	رفتار، محصول، فرایند، بازار، راهبردی
جیمنز، سانزواله	2010	محصول، فرایند، اداری
اسکارلاواج، سانک، لی	2010	محصول، فرایند، خدمات
هیلمی، رامایا، مصطفی، یانوجیک	2010	محصول، فرایند
بی لی، زان هو، یوشه سی	2010	اکتشافی، استعماری
آن هو	2011	فناوری، بازار، اداری
قلی­پور، جندقی، میرزائی، اریانان	2011	محصول، فرایند، رفتار، راهبردی
ژوهانسن، السن	2011	معماری، بنیادین، افزایشی، پیمانی

 

 

 

 

-Gatignon, Tushman, Smith & Anderson

– Show chiti

-Krishnan & Brierly

[4]-Developmental Innovation

[5]-Expansionary Innovation

[6]- Evolutionary Innovation

[7]-Total Innovation

]]>